To nie wiersz

W obronie ginącego wiersza

Moim życzeniem jest wzbudzenie dyskusji nad znaczeniem słowa "wiersz" i pochyleniem się nad jego rodowodem, wyglądem obecnym i modą na dziś istniejącą w wierszowaniu.
(Wyjaśniam, że nie chodzi tu o wers, który encyklopedycznie jest też nazywany wierszem, tylko o wiersz jako gatunek literacki.).
Według Słownika autorstwa profesora Jerzego Bralczyka – "wiersz, to utwór poetycki, a też charakterystyczny układ takiego utworu". Dalej podaje i charakteryzuje kilka gatunków wierszy, a między innymi:
– wiersz adonijski / adoniczny lub adonik,
– wiersz aleksandryjski / aleksandryczny
lub aleksandryn
– wiersz jambiczny 12. zgłoskowy (przy czym
"jamb" to dwusylabowa stopa wierszowa,
– wiersz akefaliczny,
– wiersz asklepiadejski,
– wiersz czterostopowy,
– wiersz pięciostopowy,
– wiersz leoniński (leonin),
– wiersz sylabiczny,
– wiersz sylabotoniczny,
- wiersz toniczny, izotoniczny,
– wiersz wolny, nieregularny.

I na koniec w Słowniku ujęty wyraz "wierszydło" z wyjaśnieniem, iż jest to marny wiersz.
Natomiast według Wikipedii – "wiersz (także: mowa wiązana, oratio vincta) – sposób organizacji tekstu polegający na powtarzaniu się w nim odcinków o takich samych właściwościach strukturalnych; przeciwieństwo prozy; utwór o swoistej kompozycji językowej, w której wers (linijka wiersza wyodrębniona intonacyjnie i graficznie) pełni funkcję wierszotwórczą, wykorzystuje środki stylistyczne w funkcji poetyckiej impresywnej lub ekspresywnej."
Na budowę wiersza – dalej za Wikipedią – składa się:
- liczba strof,
- liczba wersów w strofie,
- liczba sylab (zgłosek) w każdym wersie,
- rymy (z uwzględnieniem wszystkich cech),
- rytm (regularność w rozkładzie akcentów).

Proszę zwrócić uwagę, że w wierszu ma być powtarzanie się odcinków o takich samych właściwościach strukturalnych, a wyodrębniona linijka (wers) intonacyjnie i graficznie pełni funkcję wierszotwórczą.
Więcej o gatunkach wierszy też czytamy w Wikipedii, i np. o wierszu wolnym mówi się:
"W wierszu wolnym mogą też występować rymy, ale nieobligowane żadnymi zgodnościami, na do-wód czego przywołano wiersz Jana Kasprowicza, który był jednym z pionierów w naszej literaturze:
Zrzuć z Siebie, Ojcze, nietykalne blaski!
Zgarnij ze Siebie tę bożą,
tę władającą moc, co nad wiekami
nieugaszoną płomienieje zorzą
i światłość daje światom
i światy w swoim ogniu na popioły trawi!
Stań się tak lichy, jak ja, i skulony
i, doczesności okryty łachmanem,
wlecz się nieszczęsnym łanem
za kluczem w dal przymgloną ciągnących żurawi, ku cichej, na rozstajach kopanej mogile zapomnianego człowieka!

Ta garstka informacji o wierszu jako takim, pozwoliła mi na dociekanie – dlaczego obecnie tępione są wiersze rymowane, a wszystko co kto napisze prozą i wyrazy uformuje w kształcie prostokąta bardziej lub mniej foremnego, są lotne, wyżej oceniane, i jak powiadają są na tak zwanym czasie? Przecież nawet "wiersz wolny" jak powiedziane w definicji, wymaga rytmiczności. Moim zdaniem – jeśli tego brakuje w tychże uformowanych słupkach, to nie są to wiersze, tylko proza. Nawet może to być piękna proza, ale do wierszy, a tym samym do poezji, nie powinny się zaliczać.
Ktoś już mi za plecami daje znaki – za odważne są twoje wywody, ale póki sobie tego nie wyjaśnię, nie będę mogła spokojnie umrzeć. Wydawałoby się, że kogo to obchodzi, a być może więcej osób ma te same zgrzyty wewnętrzne, tylko właśnie ma problem z odwagą by publicznie zapytać – jak to jest dzisiaj z naszą poezją? Dlaczego tępi się wiersze rymowane? Czym jest gorszy wiersz rymowany od wolnego, nieregularnego?

Zaskoczeniem dla mnie jest fakt, że takie niezrozumiałe mieszanki wierszo-prozy znajduję
u wielu sławnych i znanych żyjących i nieżyjących poetów. Na dowód znów przywołuję
wiersz – tym razem Julii Hartwig pt.: Wierność
Niech inni zdobywcy łączą się z młodymi czarodziejkami jak Odys z kuszącą Circe.
Ja wysławiam tego, który siedząc u wezgłowia sparaliżowanej, nucił jej śpiewane niegdyś wspólnie piosenki z nadzieją, że dźwięk
ich odsłoni jaśniejszą przestrzeń w gęstym mule niepamięci.
Nie zapomniał, jak klęcząc całował niegdyś z drżeniem jej wyciągniętą rękę, a ona stała przed nim jak topola, z głową w chmurze włosów, zachwycająco nieobecna i już wtedy żegnająca go na zawsze.
------
Zgodnie z podaną wyżej definicją, nie widzę tu spełnienia określonych warunków dla wiersza w ogóle, nawet wiersza wolnego.
Brak powtarzających się właściwości strukturalnych. Odbieram to jako jej osobisty kawałek prozy.
A jeśli ktoś ciekaw skąd wytrzasnęłam ten akurat temat, odpowiadam szczerze – na podstawie śledzenia wyników różnych konkursów, gdzie oczywiście jury konkursowe bez wątpienia ma zawsze rację.

Wracając do meritum sprawy i wyjaśnienia szczegółów - skąd taki tytuł moich wywodów – dalej będę obstawać za wierszowaniem wierszowym a nie prozatorskim, bo przecież poezja, to kunsztowne dzieło i tym się różni od prozy, że ma w sobie to coś zwane głębią poetycką, jest przeważnie lekka jak piórko pięknego ptaka, bądź dotykająca boleśnie i tak głęboko, że nie sposób zapomnieć takiego wiersza. Poezja (a w zasadzie wiersze), na dzień dzisiejszy jest bogata i dostępna jak nigdy dotąd, ale też i strasznie zróżnicowana pod względem jakości. Jak dodamy do tego mało udolne przekłady z innych języków, to czasem z napisanych przez autorów wierszy, są w innych krajach publikowane jakieś poczwarki i nikt nie wie co autor naprawdę napisał.
Dlaczego tak się dzieje i czy można to zmienić? Oto pytanie, na które chciałabym znać odpowiedź.

autor

mariat

Napisany: 2024-02-17 Dodano: 2024-02-17 17:09:42

Ten wiersz przeczytano 1586 razy

Oddanych głosów: 32

Rodzaj Biały Klimat Refleksyjny Tematyka Szkoła

Aby zagłosować zaloguj się w serwisie